Tag: cukrzyca

Lipoproteina (a)

Lipoproteina (a) należy do aterogennych lipoprotein. Składa się ona z: apolipoproteiny B- 100 (apo- B-100) oraz z dużej glikoproteiny apolipoproteiny (a) [apo(a)]. Apo (a) spotykana jest w kilku izoformach uzależnionych od skłonności genetycznych. Charakteryzuje się podobieństwem do plazminogenu, co sprawia, że blokuje jego receptory oraz wygasza proces fibrynolizy, czyli rozpuszczania zakrzepów.

Struktura chemiczna lipoproteiny (a) jest zbliżona do złego cholesterolu (LDL) i ma silne działanie aterogenne. W jej skład wchodzą; apolipoproteina B, cholesterol i inne lipidy oraz specyficzne białko apolipoproteiny (a). Podwyższone stężenie lipoproteiny (a) powiększa niebezpieczeństwo zapadnięcia na choroby sercowo- naczyniowe oraz miażdżycę. Mimo uwarunkowań genetycznych, etiologia sposobu dziedziczenia nie została jeszcze odkryta. Rozmiar cząsteczki lipoproteiny jest taki sam u danej jednostki (osobnika), jednak są dostrzegalne odchylenia (różnice) pomiędzy poszczególnymi organizmami, co jest efektem odmiennej uwarunkowanej genetycznie liczby powtarzających się podjednostek nazywanych kringels. W ciągu dnia stan lipoproteiny (a) w surowicy krwi nie ulega dużym zmianom. Należy jednak zaznaczyć, że jest minimalnie niższe u mężczyzn i wzrasta u kobiet po okresie menopauzy. Badanie lipoproteiny (a) polega na pobraniu krwi do probówki i jest to zabieg inwazyjny.

U osób rodowodu afrykańskiego cząsteczki lipoproteiny (a) są większe.

 Kiedy wykonujemy badanie lipoproteiny (a)

Badanie lipoproteiny (a) jest przydatne do określania czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Wykonuje się je głównie u osób ze zwiększonym niebezpieczeństwem zapadnięcia na to schorzenie, obciążonych wywiadem rodzinnym. Oprócz rutynowych badań oznaczenia Lp(a) poddaje się również innym testom lipidowym. Oznaczenie stosuje się również u pacjentów, u których w rodzinie przytrafiała się przedwczesna choroba niedokrwienna serca. Badanie wykonuje się ponadto u osób skarżących się na schorzenia serca lub naczyń, zwłaszcza, gdy mamy do czynienia z prawidłowym lub nieznacznie podwyższonym stężeniem lipidów. Czasami badanie lipoproteiny (a) poleca się kobietom po okresie menopauzy, aby określić, czy wzrost Lp (a) związany jest ze spadkiem estrogenów, czy też jest czynnikiem zwiększającym ryzyko choroby niedokrwiennej serca.

 Lipoproteina (a) badania

Norma: poniżej 150 mg/l.

Przebieg badania lipoproteiny: jednorazowe pobranie krwi z żyły łokciowej, skóra w miejscu pobrania powinna być odkażona. Pobranie krwi trwa od kilku do kilkunastu sekund.

Lipoproteina (a) należy do aterogennych lipoprotein. Składa się ona z: apolipoproteiny B- 100 (apo- B-100) oraz z dużej glikoproteiny apolipoproteiny (a) [apo(a)]. Apo (a) spotykana jest w kilku izoformach uzależnionych od skłonności genetycznych. Charakteryzuje się podobieństwem do plazminogenu, co sprawia, że blokuje jego receptory oraz wygasza proces fibrynolizy, czyli rozpuszczania zakrzepów.

Struktura chemiczna lipoproteiny (a) jest zbliżona do złego cholesterolu (LDL) i ma silne działanie aterogenne. W jej skład wchodzą; apolipoproteina B, cholesterol i inne lipidy oraz specyficzne białko apolipoproteiny (a). Podwyższone stężenie lipoproteiny (a) powiększa niebezpieczeństwo zapadnięcia na choroby sercowo- naczyniowe oraz miażdżycę. Mimo uwarunkowań genetycznych, etiologia sposobu dziedziczenia nie została jeszcze odkryta. Rozmiar cząsteczki lipoproteiny jest taki sam u danej jednostki (osobnika), jednak są dostrzegalne odchylenia (różnice) pomiędzy poszczególnymi organizmami, co jest efektem odmiennej uwarunkowanej genetycznie liczby powtarzających się podjednostek nazywanych kringels. W ciągu dnia stan lipoproteiny (a) w surowicy krwi nie ulega dużym zmianom. Należy jednak zaznaczyć, że jest minimalnie niższe u mężczyzn i wzrasta u kobiet po okresie menopauzy. Badanie lipoproteiny (a) polega na pobraniu krwi do probówki i jest to zabieg inwazyjny.

U osób rodowodu afrykańskiego cząsteczki lipoproteiny (a) są większe.

Kiedy wykonujemy badanie lipoproteiny (a)

Badanie lipoproteiny (a) jest przydatne do określania czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Wykonuje się je głównie u osób ze zwiększonym niebezpieczeństwem zapadnięcia na to schorzenie, obciążonych wywiadem rodzinnym. Oprócz rutynowych badań oznaczenia Lp(a) poddaje się również innym testom lipidowym. Oznaczenie stosuje się również u pacjentów, u których w rodzinie przytrafiała się przedwczesna choroba niedokrwienna serca. Badanie wykonuje się ponadto u osób skarżących się na schorzenia serca lub naczyń, zwłaszcza, gdy mamy do czynienia z prawidłowym lub nieznacznie podwyższonym stężeniem lipidów. Czasami badanie lipoproteiny (a) poleca się kobietom po okresie menopauzy, aby określić, czy wzrost Lp (a) związany jest ze spadkiem estrogenów, czy też jest czynnikiem zwiększającym ryzyko choroby niedokrwiennej serca.

Lipoproteina (a) badania

Norma: poniżej 150 mg/l.

Przebieg badania lipoproteiny: jednorazowe pobranie krwi z żyły łokciowej, skóra w miejscu pobrania powinna być odkażona. Pobranie krwi trwa od kilku do kilkunastu sekund.

Materiał do badania lipoproteiny (a): surowica

Czas oczekiwania na wynik: jeden dzień

Lipoproteina (a) nie jet oznaczana klasycznie (rutynowo). Należy do podwyższonego ryzyka: miażdżycy, zakrzepicy, udaru mózgu oraz zawału mięśnia sercowego. Jej stężenie jest podwyższone u osób palących papierosy. Aby wynik był miarodajny należy odpowiednio przygotować się do badania.

Z uwagi na fakt, że poziom lipoproteiny (a) w organizmie jest uwarunkowany genetycznie, nie ulega zbyt dużym wahaniom przez całe życie. Nie reaguje również na leczenie i zmianę trybu życia. Z tej przyczyny lekarze czesto zalecają bardziej inwazyjne leczenie.

Kiedy nie należy wykonywać badania lipoproteiny?

Badania tego nie powinno się wykonywać w przypadkach:

– podczas gorączki

– po udarze

– w ciągu czterech tygodni po przebytym zawale serca

– w trakcie infekcji

– po spożyciu alkoholu

– po operacji

– u osób, które gwałtownie utraciły znaczną masę ciała

Wzrost stężenia lipoproteiny (a) może być spowodowany:

– niekontrolowaną cukrzycą

– hiperchoresterolemią rodzinną

– niedoczynnością tarczycy

– niedoborem estrogenów

– przewlekłą niewydolnością nerek

– zespołem nerczycowym

Niskie stężenie lipoproteiny (a) nie jest ryzykowną sytuacją, a wiele osób ma niewykrywalne stężenie Lp(a) we krwi.

Materiał do badania lipoproteiny (a): surowica

Czas oczekiwania na wynik: jeden dzień

Lipoproteina (a) nie jet oznaczana klasycznie (rutynowo). Należy do podwyższonego ryzyka: miażdżycy, zakrzepicy, udaru mózgu oraz zawału mięśnia sercowego. Jej stężenie jest podwyższone u osób palących papierosy. Aby wynik był miarodajny należy odpowiednio przygotować się do badania.

Z uwagi na fakt, że poziom lipoproteiny (a) w organizmie jest uwarunkowany genetycznie, nie ulega zbyt dużym wahaniom przez całe życie. Nie reaguje również na leczenie i zmianę trybu życia. Z tej przyczyny lekarze czesto zalecają bardziej inwazyjne leczenie.

 Kiedy nie należy wykonywać badania lipoproteiny?

Badania tego nie powinno się wykonywać w przypadkach:

– podczas gorączki

– po udarze

– w ciągu czterech tygodni po przebytym zawale serca

– w trakcie infekcji

– po spożyciu alkoholu

– po operacji

– u osób, które gwałtownie utraciły znaczną masę ciała

Wzrost stężenia lipoproteiny (a) może być spowodowany:

– niekontrolowaną cukrzycą

– hiperchoresterolemią rodzinną

– niedoczynnością tarczycy

– niedoborem estrogenów

– przewlekłą niewydolnością nerek

– zespołem nerczycowym

Niskie stężenie lipoproteiny (a) nie jest ryzykowną sytuacją, a wiele osób ma niewykrywalne stężenie Lp(a) we krwi.

źródła zdjęć:

https://media.healthday.com/Images/icimages/doc_teen2262.jpg https://t3.ftcdn.net/jpg/00/76/6/02/500_F_76630210_YmRGB8uqy9rYcB8djgLMPzRt4KfpgcO4.jpg

https://slideplayer.pl/slide/10559857/33/images/8/LIPOPROTEINAm.jpg

Badanie peptydu C jest przydatne w obserwacji wydzielania insuliny i stawianiu diagnozy powodów niskiego poziomu glukozy we krwi czyli hipoglikemii. Oznaczenie peptydu C może być pomocne w ustalaniu, kiedy należy wdrożyć leczenie insuliną.

Poziom peptydu C to jeden z podstawowych wskaźników, które są stosowane do wyróżniania rodzajów cukrzycy. Po wykryciu cukrzycy typu 1 peptyd C wydaje sąd o czynności komórek beta wysp trzustkowych. Jeśli chodzi o cukrzycę typu 2 badanie peptydu C jest wskazówką, która mówi nam, że niezbędne będzie rozpoczęcie podawania egzogennej formy insuliny. W odniesieniu do peptydu C stosuje się określenie oceny rezerw wydzielniczych trzustki. Powstaje w równomolowych ilościach z insuliną. Do jego oznaczenia używa się próbki krwi.

Czym jest peptyd C?

Peptyd C jest wytwarzany w efekcie rozpadu proinsuliny. Jest to substancja składająca się z aminokwasów. Rozszczepianie łańcucha proinsuliny i uwalnianie peptydu C zostało omówione po raz pierwszy w 1967 roku. Procesowi temu towarzyszy powstawanie insuliny. Z uwagi na fakt, że obie te substancje produkowane są w takiej samej ilości- peptyd C jest uważany za jeden z najlepszych parametrów do oceny produkowania insuliny. Nie jest degradowany w wątrobie tak jak to się dzieje w przypadku insuliny. Na skutek tego utrzymuje się we krwi znacznie dłużej- czas półtrwania peptydu C to około 30 minut a insuliny – 5 minut. Sprawia to, że w krwioobiegu znajduje się zazwyczaj 5 razy więcej peptydu C niż insuliny. Jest to korzystne ponieważ za pomocą tego można określić ile insuliny zostało uwolnionej do krwi i wyprodukowanej przez trzustkę.

Do czego służy peptyd C?

Peptyd C jest przydatny nie tylko do określenia ilości insuliny wytwarzanej przez organizm, czyli endogennej, ale także róznicuje ją od insuliny egzogennej, czyli podawanej w postaci leku. W drugiej sytuacji nie zostaje wytwarzany peptyd C. Ważnym jego zadaniem jest rola kliniczna , którą odgrywa w różnicowaniu typu 1 i typu 2 cukrzycy oraz cukrzycy typu LADA. Standardy te, to znaczy wykorzystanie oceny stężenia peptydu C w diagnostyce diabetologicznej ma miejsce od 1973 roku.

Peptyd C zmniejsza zmiany chorobowe, które są następstwem cukrzycy typu 1, należą do nich: hiperfiltracja kłębuszkowa, demielinizacja neutronów i stan zapalny śrudbłonka naczyń. Podwyższa funkcjonalne i strukturalne właściwości nerwów obwodowych. Stanowi barierę przed indukowaną przez hiperglikemię apoptozę i aktywuje proliferację komórek nerwowych.

Badanie peptydu C w jakim celu się je wykonuje?

Badanie peptydu c wykonuje sie przede wszystkim, aby obserwować produkcje insuliny przez komórki beta wysp trzustkowych. Pomiar ten jest przydatny w poznaniu przyczyny hipoglikemii czyli niedocukrzenia. Niski poziom glukozy we krwi może być spowodowany na przykład nadmierną suplementacją insuliny, spożywaniem alkoholu, czy chorobami wątroby lub nerek.

Badania peptydu C stosuje się w celu monitorowania efektywności leczenia wyspiaka czyli guza trzustki, który przyczynia się do niekontrolowanego produkowania insuliny i peptydu C. Peptyd C może być pomocny przy hierarchizowaniu pacjentów do przeszczepu komórek wysp trzustkowych i obserwacji skuteczności leczenia po przeszczepie. Oznaczenie peptydu c jest przydatne w ocenie zagrożenia pojawienia się zespołu metabolicznego, czyli komponowaniu się z: nadciśnieniem tętniczym, otyłością brzuszną, podwyższonym poziomem glukozy we krwi, insulinoopornością i dyslipidemią.

Badanie peptydu C zalecane jest osobom chorym na cukrzycę. Wykonuje się je aby uzgodnić, czy potrzebne będzie wdrożenie terapii insulinowej, a także w przypadku podejrzenia insulinooporności. Chorzy, którzy przechodzą terapię insulinową mogą wytwarzać przeciwciała przeciwinsulinowe, które zwyczajowo interferują z wynikami oznaczeń insuliny. Jest to przeszkodą w określeniu stopnia wytwarzania insuliny endogennej. Wówczas oznaczenie peptydu C okazuje się niezawodną opcją dla badania poziomu insuliny.

Na czym polega badanie peptydu C?

Pożywką do badania peptydu C jest próbka krwi z żyły łokciowej. Zazwyczaj należy nie spożywać posiłków przez 8-10 godzin przed jej pobraniem. W dniu poprzedzającym badania wskazane jest wyeliminowanie z diety obfitych, tłustych posiłków i unikanie spożycia alkoholu. Tuż przed testem można wypić niewielką ilość wody.

Pobranie próbki na czczo ma na celu oznaczenie wyjściowego poziomu peptydu C. Pogłębioną charakterystykę możemy uzyskać po badaniu próbki z podaniem dożylnie glukagonu. Po 6 minutach ponawia się pobieranie krwi na oznaczenie peptydu C. Czeka się na odebranie wyniku średnio 10 dni. Za badanie trzeba zapłacić około 45 złotych.

Peptyd C interpretacja wyników

Określenia wyników badania peptydu C powinien dokonać specjalista. Wysokie stężenie substancji pojawia się w warunkach: zwiększonej produkcji insuliny endogennej, wysokiego stężenia glukozy we krwi, zespołu Cushinga, niewydolności nerek, hipokaliemii i podczas ciąży. Wysokie stężenia peptydu C może informować o wznowieniu wyspiaka lub obecności przerzutów. Z kolei jego niskie stężenie wskazuje na niewystarczające wytwarzanie insuliny endogennej i skuteczność leczenia wyspiaka.

Przy diagnozowaniu cukrzycy podwyższone stężenie peptydu C oznacza występowanie cukrzycy typu 2, a niskie cukrzycy typu 1. Bolączką jest także niskie stężenie peptydu C w surowicy nie zwiększające się popodaniu glukagonu, może ono świadczyć o obecności cukrzycy typu LADA, która zalicza się do cukrzycy typu 1 o wolno postępującym autoimmunologicznym procesie niszczenia komórek beta, występuje u dorosłych.

Normy dla peptydu C

Fizjolologicznie stężenie peptydu C na czczo powinno wynosić 0,2–0,6 nmol/l (0,7–2,0 μg/l), a w 6. minucie po podaniu glukagonu – 1–4 nmol/l. Jeżeli stężenie peptydu C zalicza się do normy oznacza to, że trzustka posiada odpowiednie rezerwy insuliny.

źródła zdjęć:

https://adst.mp.pl/img/articles/przeglad_badan/istock000026801375640x475.jpg

https://www.diabetes.org.uk/resources-s3/migration/older-women-321×221.jpg

https://www.zdrowiewpraktyce.pl/appFiles/site_162/images/newsFeed/JVWRA2Ia0OwUQFp.jpg

 Czym jest glukagon?

Glukagon należy do hormonów polipeptydowych produkowanych i wydzielanych przez komórki wysp trzustkowych. W przeciwieństwie do insuliny, podwyższa on stężenie cukru we krwi. Można go nazwać hormonem “głodu” ponieważ jego wydzielanie jest zwiększone, gdy mamy dłuższe przerwy między posiłkami, a poziom cukru zaczyna się obniżać do wartości około 70 mg/dl.

 Rola glukagonu w organizmie

Glukagon odgrywa ważną rolę w organizmie bo od niego zależą procesy kataboliczne, to znaczy, kiedy on działa organizm czerpie źródło energii z naszych wewnętrznych zapasów, które są magazynowane w wątrobie i tkance tłuszczowej. Dlatego też glukagon możemy nazwać hormonem od spraw spalania tkanki tłuszczowej.

Mechanizm działania glukagonu

Mechanizm działania glukagonu jest bardzo łatwy. Organizm zawsze chce zachować stan równowagi. Gdy stężenie cukru po posiłku jest wyższe, do działania włącza się insulina, która magazynuje glukozę z krwioobiegu w komórkach. Glukagon zaś stanowi przeciwny biegun.

W sytuacji, gdy długo nie spożywamy posiłku, a stężenie cukru we krwi zaczyna spadać, jest to bodziec dla trzustki, aby zaczęła wydzielać glukagon, który trafiając do wątroby zaowocuje przetworzeniem zgromadzonego w niej glikogenu do glukozy. Drugim miejscem, na który wpływ wywiera glukagon jest tkanka tłuszczowa. To właśnie dzięki glukagonowi zaczynamy przekształcać zapasy tłuszczu do glukozy. W ten sposób pozbywamy się niechcianych kilogramów tłuszczu i za jego sprawą utrzymujemy stabilny poziom glukozy we krwi.

Dodatkową pobudką do wytwarzania glukagonu przez trzustkę jest zwiększone stężenie aminokwasów we krwi, które jest następstwem spożycia przez nas produktów będących źródłem białka.

Glukagon i insulina

Glukagon i insulina to zbiór hormonów w naszym organizmie, które działają na prawidłową gospodarkę węglowodanów i tłuszczów. Ich wspólną rolą jest utrzymanie stężenia cukru we krwi w pewnych bezpiecznych wartościach (65 – 100 mg/dl). Wówczas czujemy się dobrze i nie mamy symptomów hiper- lub hipoglikemii.

Problem zaczyna się wtedy, gdy jeden hormon zaczyna górować nad drugim. W dzisiejszej rzeczywistości najbardziej doskwiera nam nadmiar insuliny. W sytuacji, gdy stężenie insuliny utrzymuje się na wysokim poziomie, cały czas jesteśmy nastawieni na “budowanie i gromadzenie zapasów”. Dlatego też powinno się zwrócić uwagę na odpowiednio dobraną dietę, która pomaga w regulacji wydzielania obu hormonów i dojściu do równowagi.

Nadmiar glukagonu i jego skutki

Bardzo rzadko przypuszcza się, że norma glukagonu została przekroczona. Lekarz może zalecić jego oznaczenie w badaniu biochemicznym, gdy istnieje podejrzenie między innymi: cukrzycy, guza trzustki lub dwunastnicy, bądź niewytłumaczalny ubytek masy ciała. Normalnie w warunkach laboratoryjnych glukagon powinien wynosić 50 – 100 ng/l. Kiedy jesteśmy na diecie wysokobiałkowej możemy sprawić, że w organizmie będzie wyższe stężenie tego hormonu, dlatego też mogą być wyższe wyniki we krwi.

 Niedobór glukagonu i jego skutki

Niedobór glukagonu jest bardziej powszechny niż jego nadmiar. Możemy powiedzieć, że niedobór ten jest pozorny ponieważ jego powodem jest niewłaściwa dieta (taka, która zawiera łatwo dostępne węglowodany, dużo cukru oraz, gdy często podjadamy). W ten sposób tworzymy spiralę częstych i dużych wyrzutów insuliny.

Jeżeli zastosujemy badania oznaczania insuliny i glukozy na czczo, możemy wstępnie rozpoznać, czy koło napędzania insulinowego może być naszym udziałem. Według statystyk norma insuliny na czczo u zdrowej osoby wynosi ok. 3-6 iIU/m. Niepokojąca dla nas powinna być wartość insuliny na czczo w okolicach 10 – 12 uIU/m. Świadczy to o tym, że organizm wytwarza zbyt duże ilości tego hormonu, a zatem nie ma warunków aby zadziałał w naszym ciele glukagon. Takie osoby często cierpią z tego powodu, że trudno im schudnąć. Czesto można zauważyć u nich proces przybierania na masie ciała, niejako z powietrza.

Glukagon a odchudzanie

Glukagon jest niezwykle ważnym hormonem w odchudzaniu i znacznie ułatwia ten proces. To właśnie za sprawą jego produkcji przez trzustkę pobudzona zostaje tkanka tłuszczowa do zmiany kwasów tłuszczowych na energię. W sytuacji, gdy w organizmie dominuje insulina, glukagon nie może przeforsować swego działania. Osobom, u których zanotowano nadmierny wzrost insuliny zaleca się odpowiednie zestawienie produktów w diecie, w oparciu o te o niskim indeksie glikemicznym, oraz ustalenie pory posiłków.

Najbardziej minimalizuje produkcję glukagonu częste podjadanie. Kiedy robimy sobie przerwę na przekąskę, co dwie godziny, cały czas doprowadzamy do wydzielania insuliny. Wówczas glukagon jest nieprzydatny ponieważ dostarczamy energię z zewnątrz z której otrzymujemy glukozę nie ma więc potrzeby spalania własnych zapasów.

Trzeba pamiętać, że każda przegryzka (każdy orzeszek gryz jabłka, kromka chleba zjedzona w pośpiechu) jest bodźcem do wydzielania insuliny. Nawet kawa z mlekiem, którą pijemy w ciągu dnia łyk po łyczku jest odbierana przez nasz organizm jako przekąska. Dobroczynne może się okazać wydłużenie okresów bez jedzenia do około 3,5- 4 godzin, wówczas może zacząć działać glukagon.

To, co może zaowocować szybszym wydzielaniem glukagonu w okresie poposiłkowym to zawartość białka w spożywanym posiłku. A zatem posiłki, które bazują tylko na węglowodanach są mniej sprzyjające organizmowi.

Oto składniki, które powinny być obecne w diecie: warzywa, w postaci surowej i gotowanej, pełnoziarniste zboża (chleb razowy, gruba kasza na przykład pęczak), produkt będący dobrym źródłem białka (jajka, mięso, rośliny strączkowe, ryby, twaróg, jogurt naturalny), oraz dodatek tłuszczu (oliwa z oliwek, olej rzepakowy, orzechy, niewielki dodatek masła).

Owoce powinny znajdować się w diecie jednak w mniejszych ilościach niż warzywa. Optymalna dawka warzyw do owoców to 4:1. Owoce można z powodzeniem łączyć w posiłku z produktem białkowym (na przykład jogurt) i niewielkim dodatkiem tłuszczu (na przykład orzechy). Efektem tego będzie to, że unikniemy nagłego dużego skoku insuliny i spowodujemy szybsze wydzielanie glukagonu.

źródła zdjęć:

https://apteline-cms.azureedge.net/cdntypo3/_processed1_/e/c/csm_glukagon-model-struktura-molekularna-fotolia-m_e94414c28c.jpg

http://onkologia.org.pl/wp-content/uploads/trzustka.jpg

https://apteline-cms.azureedge.net/cdntypo3/_processed1_/f/a/csm_Monika_Frank_Dietetyk_4_ee9b2dc061.jpg