Zespół pieczenia jamy ustnej
Co to jest zespół pieczenia jamy ustnej?
Stomatodynia, zespół pieczenia jamy ustnej, (ang. BMS) jest długotrwałą chorobą błony śluzowej wyścielającej wnętrze jamy ustnej. Objawia się ona nieprzyjemnym odczuciem w obrębie śluzówki o różnorodnym charakterze i nasileniu. Najczęściej choroba przebiega bez anomalii w obrębie błony śluzowej. Czasami można zaobserwować niewielkie odchylenia w zabarwieniu śluzówki.
Statystycznie zespół pieczenia jamy ustnej odnotowuje się u około 0,7- 15% pacjentów.
Objawy zespołu pieczenia jamy ustnej
Najbardziej typowym i najczęściej występującym symptomem pieczenia jamy ustnej jest ból o zmiennej intensyfikacji. Chorobowy ból ma postać przewlekłą, jego okres trwania wynosi minimum 4-6 miesięcy. BMS jest spotykane około siedmiokrotnie częściej u kobiet niż mężczyzn. Rozwój choroby można stwierdzić zazwyczaj w okresie okołomenopauzalnym.
Zdiagnozowano przypadki, u których ból utrzymywał się nawet przez kilka lat.
Ból często jest określany jako pieczenie, mrowienie, szczypanie w błony śluzowe jamy ustnej.
Jest odczuwany najczęściej w okolicy języka (boczne powierzchnie, koniuszek języka). Taki obraz rzeczy nazywany jest glossodynią. Określany często przez chorych jako szczypanie języka.
Pacjenci mogą cierpieć z powodu bólu w okolicy wyrostków zębodołowych lub policzków, pieczenia podniebienia twardego. Stomatodynią nazywamy rozlane stany bólowe całej jamy ustnej. Dyskomfort może być odczuwany przez chorych również w innych miejscach. W nielicznych wypadkach ból, pieczenie może występować w gardle. Ból ma charakter przewlekły jego okres trwania to kilka miesięcy a nawet lat. W wielu przypadkach eskalacja bólu spada podczas spożywania posiłku.
Innym symptomem, który spotykamy w tej chorobie współwystępującym z bólem, są zaburzenia smaku (odczucie goryczy lub metaliczny posmak w ustach), parestezje.
Chorzy zgłaszają także dolegliwość taką jak uczucie suchości błony śluzowej określaną jako uczucie piasku w ustach. Zazwyczaj są to jednak indywidualne odczucia pacjenta, a wydzielanie śliny jest unormowane.
Podział zespołu pieczenia jamy ustnej na 3 podtypy (według dwóch badaczy: Lameya i Lewisa).
Podział ten ustalono na podstawie umiejscowienia, eskalacji bólu oraz pory jego występowania.
Oto owe trzy podtypy:
– typ 1– ból występuje każdego dnia, nie utrzymuje się po przebudzeniu, pojawia się i intensyfikuje w ciągu dnia
– typ 2– ból nieodłączny każdego dnia, sygnalizuje o sobie już po przebudzeniu, nie słabnie w ciągu dnia
– typ 3– ból różniący się od tego najczęściej spotykanego, pojawia się co kilka dni w nietypowych miejscach np. gardło.
Rodzaje zespołu pieczenia jamy ustnej
Według specjalistów zespół pieczenia jamy ustnej można podzielić na:
– pierwotny zespół pieczenia jamy ustnej
– wtórny zespół pieczenia jamy ustnej
W obu tych zespołach objawy przedstawiają się identycznie z wymienionymi wcześniej. Różnicę między typem pierwotnym a wtórnym stanowi przyczyna wywołująca niekomfortowe doznania.
Pierwotny zespół pieczenia jamy ustnej jest jednostką chorobową o niewyjaśnionym pochodzeniu. Przyczyny upatruje się w zaburzeniach w układzie nerwowym.
Podczas leczenia przykłada się dużą wagę do postawienia właściwej diagnozy w celu odróżnienia zespołu pierwotnego od wtórnego.
eczeniu przykłada się dużą wagę do postawienia właściwej diagnozy w celu odróżnienia zespołu pierwotnego od wtórnego.
Wtórny zespół pieczenia jamy ustnej – jest zespołem wyżej wymienionych objawów, któremu towarzyszą schorzenia ogólne (choroba refluksowa, niedokrwistość, zaburzenia wydzielania hormonów tarczycy, zaburzenia hormonalne u kobiet w okresie menopauzalnym), niedobory witamin i mikroelementów (niedobory żelaza, niedobory kwasu foliowego, witamin z grupy B).
Stomatodynia jamy ustnej może występować także na tle zaburzeń psychicznych. Zaburzenia o podłożu lękowym (klasyfikowane do grupy zaburzeń nerwicowych), czy też depresja mogą być podłożem niechcianych dolegliwości.
Pieczenie jamy ustnej może być także skutkiem przyjmowania niektórych leków na przykład leków na nadciśnienie. Często BMS ma swoje korzenie w zakażeniach bakteryjnych, grzybiczych czy wirusowych. Korzystanie z niewłaściwie wykonanych protez, uczulenia kontaktowe na substancje chemiczne w nich zawarte lub niewłaściwa higiena jamy ustnej, która też może przyczynić się do wtórnego zespołu pieczenia jamy ustnej. Czasami wraz z bólem błony śluzowej jamy ustnej występuje zgrzytanie, zaciskanie zębów inaczej bruksizm.
Diagnoza & leczenie pieczenia jamy ustnej
Biorąc pod uwagę niewyjaśnione pochodzenie tej choroby należy uznać trudności w jej diagnozie i leczeniu. Wymaga to subiektywnego traktowania każdego pacjenta. Terapia ma długą rozpiętość w czasie i domaga się specjalistycznej współpracy wielu lekarzy. Istotnym i naczelnym objawem jest dotkliwy ból, który dodatkowo upośledza cały proces leczenia. Głównym punktem diagnozy jest zweryfikowanie przyczyny zespołu pieczenia jamy ustnej. Proces ten polega na odrzuceniu wszystkich miejscowych i ogólnych schorzeń, które mogą być przyczyną dolegliwości. Leczenie miejscowe to sanacja jamy ustnej, zlikwidowanie wadliwych uzupełnień protetycznych, leczenie wad zgryzu, eliminacja parafunkcji. Jeśli to konieczne powinno się zastosować leczenie przeciwgrzybiczne, przeciwbakteryjne podporządkowane obowiązującym zasadom.
Warto zadbać o odpowiednią dietę. Pokarmy, szczególnie te kwaśne lub ostre mogą się stać powodem zwiększenia objawów bólowych, dlatego należy być ostrożnym przy wyborze produktów do spożycia i wspomniane wcześniej niepożądane dla zdrowia pokarmy wyeliminować z diety. Należy zwrócić uwagę na odpowiednią higienę jamy ustnej: stosować roztwory do płukania jamy ustnej, można podjąć decyzję o wdrożeniu preparatów sztucznej śliny. Wywiad lekarski to cenna metoda, gdy mówimy o schorzeniach ogólnych. Zespół pieczenia jamy ustnej może mieć swe źródło we wszystkich chorobach ogólnych, dlatego trzeba zadbać o nadzór odpowiedniego lekarza.
Warunkiem poszerzonej diagnozy powinien być brak wcześniejszego rozpoznania któregoś ze schorzeń, przyczyniających się do bolesnych objawów w obrębie śluzówki. Pod pojęciem poszerzonej diagnozy rozumiemy: badania krwi, testy alergiczne , sprawdzenie poziomu hormonów. Są to jednak tylko niektóre dostępne badania, które można wykonać.
Jeżeli zaproponowana przez lekarza terapia lecznicza przynosi pożądane efekty możemy wnioskować, że pacjent cierpi na wtórny zespół pieczenia jamy ustnej. W przypadkach charakteryzujących się ciężkim stanem po wykonaniu dokładnych badań i po zasięgnięciu specjalistycznych porad może zostać wdrożone leczenie środkami farmakologicznymi o działaniu ogólnym
źródła zdjęć:
